Araç alım-satım süreçlerinde ya da trafik kontrollerinde sıkça karşılaşılan terimlerden biri de “araç hak mahrumiyeti” ifadesidir. Pek çok araç sahibi bu kavramın ne anlama geldiğini, neden ortaya çıktığını ve nasıl kaldırılabileceğini merak ediyor. Araç hak mahrumiyeti, kısaca bir aracın belirli haklardan yoksun bırakılması anlamına gelir. Ancak detaylara indiğimizde durumun hem hukuki hem de idari açıdan birçok boyutu bulunur. Bu yazıda, araç hak mahrumiyeti ile ilgili tüm sorularınızı yanıtlıyor, nedir, neden olur, nasıl kaldırılır, sorgulama yolları, ücretleri, sigorta ve kredi ilişkisi gibi başlıkları en ince ayrıntısına kadar ele alıyoruz.

Araç Hak Mahrumiyeti Nedir?

Araç hak mahrumiyeti, bir aracın hukuki ya da idari sebeplerden dolayı üzerinde kısıtlamalar bulunmasıdır. Bu kısıtlama, aracın bazı işlemlerden mahrum bırakılmasına yol açar.

Örneğin:

Bir aracın satışı yapılamayabilir.
Araç trafikten men edilebilir.
Araca rehin, haciz, yakalama gibi kayıtlar işlenmiş olabilir.
Araç sahibinin borçları veya cezaları yüzünden işlem kısıtlaması getirilebilir.

Yani araç hak mahrumiyeti, aslında araca yönelik “kullanım veya işlem kısıtlaması” demektir.

Araç Hak Mahrumiyeti Neden Olur?

Araç üzerinde hak mahrumiyeti oluşmasının birkaç temel nedeni vardır. Bunları ana başlıklarla inceleyelim:

Trafik Cezaları ve Vergi Borçları
- Ödenmemiş trafik cezaları, motorlu taşıtlar vergisi (MTV) borçları veya idari para cezaları aracın işlem yapmasını engelleyebilir.
Araç Üzerinde Haciz veya Rehin
- Bankadan kredi ile alınan araçlarda, kredi ödenmediği sürece araç üzerinde rehin bulunur.
- İcra dairelerinden gelen haciz kararları da araç hak mahrumiyetine yol açar.
Kazadan Kaynaklı Mahkeme Kararları
- Büyük trafik kazalarında araç hakkında geçici işlem yasağı getirilebilir.
Çalıntı veya Suçta Kullanılma Durumu
- Araç çalıntı kaydı ya da bir suç soruşturmasına konu olduğunda, hak mahrumiyeti ile trafikten men edilebilir.
Sigorta ve Zorunlu Muayene Eksikliği
- Zorunlu trafik sigortası yaptırılmamış ya da araç muayenesi geçerli değilse, hak mahrumiyeti uygulanabilir.

Araç Hak Mahrumiyeti Nasıl Kalkar?

Bir araç üzerindeki hak mahrumiyetini kaldırmak için öncelikle nedenini bilmek gerekir. Her nedenin çözümü farklıdır:

Trafik cezası / vergi borcu → Borç ödendiğinde hak mahrumiyeti kalkar.
Banka rehni → Araç kredisi tamamen kapatıldığında banka rehin kaldırma yazısı gönderir.
İcra haczi → Borç ödendiğinde veya icra dairesinden resmi kaldırma kararı çıktığında işlem yapılır.
Çalıntı kaydı → Araç sahibinin mağduriyetinin giderilmesi ve mahkeme sürecinin tamamlanması gerekir.
Sigorta / muayene eksikliği → Sigorta yenilenir, muayene yapılır ve kayıt güncellenir.

Özetle: Hak mahrumiyeti sebebinin ortadan kalkması, aracın tekrar işlem görmesini sağlar.

Araç Hak Mahrumiyeti Sorgulama Yöntemleri

Araç üzerindeki hak mahrumiyetini öğrenmek için birkaç yol vardır:

e-Devlet Üzerinden Sorgulama
- e-Devlet’e giriş yaparak “Araçlarım” veya “Araç Sorgulama” ekranından, aracın üzerinde haciz, rehin veya yakalama olup olmadığı görülebilir.
Noter Sorgulaması
- Araç alım-satım işlemi sırasında noter ekranlarında tüm hak mahrumiyeti kayıtları görünür.
Sigorta Bilgi Merkezi (SBM) ve Trafik Sigortası Ekranı
- Buradan da aracın aktif sigorta durumu ve kısıtlamaları kontrol edilebilir.
İcra Daireleri ve Bankalar
- Rehin ya da haciz durumu varsa, ilgili kurum aracılığıyla teyit alınabilir.

Araç Hak Mahrumiyeti Tazminatı

Bazı durumlarda araç sahibinin mağduriyetini gidermek için tazminat hakkı doğabilir. Örneğin:

Haksız yere araca hak mahrumiyeti konulduysa, araç sahibi dava açarak kullanım kaybı tazminatı talep edebilir.
Araç uzun süre trafikten men edilmişse, mağduriyet bedeli mahkeme yoluyla alınabilir.

Araç Hak Mahrumiyeti Yok Ne Demek?

Bir araç sorgulandığında “araç hak mahrumiyeti yok” ibaresi çıkıyorsa, bu şu anlama gelir:

Araç üzerinde haciz, rehin, yakalama veya satışa engel hiçbir kayıt yoktur.
Araç alım-satım işlemleri sorunsuz yapılabilir.

Araç Hak Mahrumiyeti “Yoktur” Yazısı Nereden Alınır?

Bu yazı genellikle şu kurumlar aracılığıyla alınabilir:

Noterler (satış işlemi öncesinde)
İcra daireleri (borç kaldırıldıysa)
Bankalar (kredi kapatıldıysa rehin kaldırma yazısı verir)

Araç Hak Mahrumiyeti Kaldırma Ücreti ve Masraflar

Hak mahrumiyetini kaldırmak için ödenecek ücret, sebebe bağlıdır:

Trafik cezası → Ceza miktarı kadar ödeme yapılır.
Vergi borcu → Borcun tamamı ödenir.
Banka rehni → Kredi borcu bitirilir, bazen “dosya masrafı” alınabilir.
İcra haczi → İcra dosyasındaki borç ve masraflar ödenir.

Araç Hak Mahrumiyeti Kaldırma (e-Devlet Üzerinden)

e-Devlet üzerinden doğrudan kaldırma işlemi yapılamaz. Ancak:

Araç üzerindeki tüm kayıtlar görüntülenebilir.
Borç ödendikten sonra sistem otomatik güncellenir.
Bazı bankalar rehin kaldırma yazısını dijital ortamda paylaşır.

Araç Hak Mahrumiyeti Kaç Günde Kalkar?

Bu süre yine sebebe göre değişir:

Trafik cezası / vergi borcu ödenirse: 1-3 gün içinde kalkar.
Banka rehni: Bankanın sistemine bağlı olarak 1-7 gün arasında kaldırılır.
İcra haczi: İcra dairesinin yoğunluğuna göre 1 hafta – 1 ay sürebilir.

Araç Hak Mahrumiyetini Sigorta Karşılar mı?

Genellikle sigorta hak mahrumiyetini karşılamaz. Çünkü bu durum aracın sahibinin idari veya hukuki yükümlülüklerinden kaynaklanır. Ancak:

Haksız yere konulan hak mahrumiyetinden doğan zarar için araç sahibi hukuki yollarla tazminat talep edebilir.

Araç Kredi Hak Mahrumiyeti Yoksa Araç Satılabilir mi?

Evet. Eğer araç üzerinde “kredi rehin kaydı” yoksa, araç tamamen sahibinin tasarrufundadır ve rahatlıkla satılabilir.

Araç Hak Mahrumiyeti Yakalama ile İlişkili mi?

Evet, bazı hak mahrumiyetleri doğrudan yakalama kararı ile ilgilidir.

Araç çalıntıysa ya da mahkeme kararıyla el konulmuşsa, hak mahrumiyeti “yakalama” ile bağlantılıdır.
Bu durumda araç trafikte çevrilirse bağlanabilir.

Araç Hak Mahrumiyeti Hakkında Sık Sorulan Sorular

1. Araç hak mahrumiyeti nedir?

Araç hak mahrumiyeti, araç sahibinin ödenmemiş borçları, cezaları veya yasal yükümlülükleri nedeniyle aracın üzerinde kısıtlama bulunmasıdır. Bu durum satış, devir, trafiğe çıkma gibi işlemleri engelleyebilir.

2. Araçta hak mahrumiyeti ne zaman ortaya çıkar?

Vergi borçları, trafik cezaları, banka kredisi ödemelerinin yapılmaması, icra dosyaları veya mahkeme kararları aracın hak mahrumiyetine uğramasına neden olabilir.

3. Hak mahrumiyeti olan araç bağlanır mı?

Evet. Eğer araç üzerinde “haciz” veya “yakalama” kararı varsa, trafikte durdurulduğunda araç bağlanabilir ve yediemin otoparkına çekilebilir.

4. Araç hak mahrumiyeti nasıl öğrenilir?

Araç üzerindeki kısıtlama bilgisi, e-Devlet üzerinden “Araçlarım” menüsünden görülebilir. Ayrıca noter işlemlerinde veya sigorta sorgulama sistemlerinde de hak mahrumiyeti kaydı kontrol edilebilir.

5. Araç hak mahrumiyeti nasıl kaldırılır?

Kısıtlamanın sebebine göre işlem yapılmalıdır. Borç ödendiğinde, icra veya vergi dairesinden fek (kaldırma) yazısı alınır. Banka rehni varsa, kredi kapatıldıktan sonra banka rehin kaldırma belgesi verir. Bu belgeler sisteme işlendiğinde hak mahrumiyeti kalkar.

6. Araç hak mahrumiyeti olan araç satılabilir mi?

Hayır. Araç üzerindeki kısıtlama kalkmadan satış veya devir işlemleri yapılamaz. Önce hak mahrumiyetinin kaldırılması gerekir.

7. Araç mahrumiyet bedeli nedir?

Bu, aracın kaza sonrası tamir süresince kullanılamamasından doğan zararı ifade eder. Araç sahibi, aracını kullanamadığı günler için tazminat talep edebilir.

8. Araç mahrumiyet bedelini sigorta karşılar mı?

Hayır. Zorunlu trafik sigortası veya kasko, aracın kullanım kaybını kapsamaz. Bu bedel, kusurlu olan taraftan veya aracın sürücüsünden talep edilir.

9. Mahrumiyet bedeli nasıl hesaplanır?

Genellikle günlük araç kiralama bedeli ile aracın tamirde kaldığı gün sayısı çarpılarak hesaplanır. Ticari araçlarda ayrıca kazanç kaybı da eklenebilir.

10. Mahrumiyet tazminatı için araç kiralamak şart mı?

Hayır. Yargıtay kararları, araç kiralanmasa bile bu tazminatın talep edilebileceğini kabul etmiştir. Önemli olan aracın makul bir süre kullanılamamış olmasıdır.

11. Kimler mahrumiyet tazminatı talep edebilir?

Aracın sahibi veya yasal hak sahipleri bu tazminatı talep edebilir. Ancak araç sahibi tamamen kusurluysa, mahrumiyet tazminatı alamaz.

12. Mahrumiyet tazminatına itiraz edilebilir mi?

Evet. Eğer karşı taraf talep edilen tazminatın fazla olduğunu düşünüyorsa, itiraz edebilir. Bu durumda dosya mahkemeye taşınır ve bilirkişi incelemesi yapılır.

13. Mahrumiyet tazminatında görevli mahkeme hangisidir?

Bu tür davalar Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Ticari araç sahiplerinin başvuruları da Asliye Hukuk’ta görülür.

14. Mahrumiyet tazminatı için zamanaşımı süresi nedir?

Araç mahrumiyet tazminatı taleplerinde zamanaşımı süresi genellikle 2 yıldır. Bu süre kaza tarihinden itibaren işlemeye başlar.

15. Araç hak mahrumiyeti e-Devlet’ten kaldırılır mı?

Hayır. e-Devlet sadece sorgulama yapmaya yarar. Kaldırma işlemi için ilgili kurumlara (icra dairesi, banka, vergi dairesi) başvurulması gerekir.

16. Araç hak mahrumiyeti ne kadar sürede kaldırılır?

Trafik cezası veya vergi borcu ödendiyse 1-3 gün içinde kalkar. Banka rehni birkaç gün içinde kaldırılabilir. İcra haczi ise icra dairesinin yoğunluğuna göre 1 hafta ila 1 ay sürebilir.

17. Araç hak mahrumiyeti yoktur belgesi nereden alınır?

Noterlerden, icra dairelerinden veya bankalardan alınabilir. Bu belge, aracın üzerinde hiçbir kısıtlama olmadığını resmi olarak gösterir.

18. Araç hak mahrumiyeti nedeniyle muayene yapılabilir mi?

Evet, genellikle muayene yaptırılabilir. Ancak bazı özel durumlarda (yakalama veya trafikten men kararı varsa) muayene işlemleri engellenebilir.

19. Hak mahrumiyeti olan araç sigortalanabilir mi?

Evet, zorunlu trafik sigortası yapılabilir. Ancak hak mahrumiyeti satış ve devir işlemlerini engeller, sigorta poliçesini değil.

20. Araç hak mahrumiyeti ile araç yakalama aynı şey midir?

Hayır. Araç yakalama kararı daha ciddi bir durumdur ve araç trafikte görüldüğünde bağlanır. Hak mahrumiyeti ise daha çok satış veya devir kısıtlamasıdır.

21. Araç hak mahrumiyeti trafik cezası yüzünden olabilir mi?

Evet. Ödenmemiş trafik cezaları araç üzerine işlenebilir ve hak mahrumiyetine yol açabilir.

22. Hak mahrumiyeti olan araç devredilebilir mi?

Hayır, devir işlemleri noter üzerinden yapılamaz. Öncelikle kısıtlama kaldırılmalıdır.

23. Araç hak mahrumiyeti için vekalet verilebilir mi?

Evet. Araç sahibinin avukatı veya vekil tayin ettiği kişi, hak mahrumiyetini kaldırmak için ilgili kurumlara başvuru yapabilir.

24. Araç hak mahrumiyetinde bankanın rolü nedir?

Araç krediyle alındığında banka aracın üzerine rehin koyar. Borç bitene kadar bu rehin kalkmaz. Borç ödenince banka fek yazısı vererek kısıtlamayı kaldırır.

25. Araç hak mahrumiyetinde noter ne yapar?

Noter, satış işlemi sırasında aracın üzerinde hak mahrumiyeti olup olmadığını kontrol eder. Eğer kayıt varsa satışa izin vermez.

26. Araç hak mahrumiyeti yüzünden araç bağlanırsa masrafı kim öder?

Yediemin otoparkı ve çekici masrafları araç sahibine aittir. Bu masraflar ödenmeden araç geri alınamaz.

27. Araç hak mahrumiyeti olan bir aracı almak mantıklı mı?

Genellikle önerilmez. Çünkü kısıtlama kalkmadan araç satış işlemi gerçekleşmez. Alıcı, ancak borçların kapatılması şartıyla aracı alabilir.

28. Araç hak mahrumiyeti sigorta hasar ödemesini engeller mi?

Hayır. Sigorta, kasko veya trafik poliçesi kapsamında oluşan hasarı ödeyebilir. Ancak hak mahrumiyeti satış ve hukuki işlemleri etkiler, sigorta ödemesini değil.

29. Araç hak mahrumiyeti yanlışlıkla konulabilir mi?

Evet. Bazen sistemsel hatalar veya yanlış kurum bildirimi nedeniyle araç üzerinde haksız hak mahrumiyeti çıkabilir. Bu durumda araç sahibi itiraz ederek düzeltme talep edebilir.

30. Hak mahrumiyeti için avukat tutmak gerekir mi?

Zorunlu değildir. Trafik cezası veya banka rehni gibi basit durumlarda araç sahibi kendi başına çözebilir. Ancak icra, mahkeme veya karmaşık borç durumlarında avukat desteği faydalıdır.

31. Araç hak mahrumiyeti satışı engeller mi?

Evet, araç üzerinde haciz, rehin ya da yakalama varsa satışı yapılamaz.

32. Araç hak mahrumiyeti e-Devlet’ten kaldırılır mı?

Hayır, sadece sorgulama yapılabilir. Kaldırma için ilgili kurumlara başvurmak gerekir.

34. Araç hak mahrumiyeti yoktur yazısı satıcıdan mı alınır?

Evet, satış öncesinde satıcı bu yazıyı bankadan veya icra dairesinden alıp notere sunabilir.

35. Hak mahrumiyeti sigorta yapılmasına engel midir?

Genelde engel olmaz, ancak satış ve devir işlemlerini durdurur.

36. Araç hak mahrumiyeti ne kadar sürede silinir?

Borç ödendikten sonra 1-7 gün arasında sistemden düşer.

Araç hak mahrumiyeti, araç sahiplerinin en çok karşılaştığı kısıtlamalardan biridir. Kimi zaman ödenmeyen bir ceza, kimi zaman banka rehni ya da icra kararı nedeniyle araç işlemleri durdurulabilir. Bu yüzden araç alım-satım işlemi yapmadan önce mutlaka e-Devlet’ten veya noter üzerinden araç hak mahrumiyeti sorgulaması yapılmalıdır. Eğer aracınızda hak mahrumiyeti varsa, sebebine göre ödeme yapmak ya da resmi işlem tamamlamak şarttır.

Kısaca, hak mahrumiyetinin kalkması için yapılması gereken en temel adım, nedeni ortadan kaldırmak ve ilgili kurumdan “kaldırma yazısı” almaktır. Bu süreç tamamlandığında araç tekrar satışa, trafiğe ve hukuki işlemlere uygun hale gelir.

Araç Hak Mahrumiyeti Nedir? Nasıl Kalkar, Sorgulama ve Tazminat Rehberi